2. MUHACİRLERİN GENEL DURUMU

Devlet, göçmen haneleri üzerinde sayımlar yaparak, ekonomik ve sosyal yönlerini tanımaya çalışmış, iskan politikalarını da buna göre düzenlemiştir. Anadolu’nun pek çok yerinde, tarım ve ziraata uygun verimli arazilerin işlenerek, üretiminin artırılması düşüncesini gerçekleştirmek için göçmenlerin bu topraklarda iskan edilmesinin yararlı olacağı düşünülüyordu. Bilhassa Bulgaristan, Yunanistan ve Romanya’dan gelenlerin, ziraata uygun verimli arazilere iskan edilmesine özen gösterildi.

Adapazarı, İzmit, Bursa, Aydın, Manisa ve Adana’ya yerleştirilen muhacirlerin büyük çoğunluğuna, bu politikanın uygulandığı görülmektedir.

Esasen Kafkasya’dan gelen muhacirlere de aynı uygulamalar yapıldı. Fakat bilhassa Kafkasya göçmenleri, ata yurtlarının coğrafyasına uygun bölgelerde yaşamayı yeğlediler. Pek çoğu, iskan edildikleri verimli arazileri bırakarak, dağlık bölgelere çıktı.

Devlet, iskan politikasında Kafkas göçmenleri ile batıdan gelen muhacirleri mümkün olduğu kadar birbirlerinden uzak mesafelere yerleştirmeye özellikle dikkat etmiştir.

Gerçi tarım ve ziraattan pek fazla anlamayan Kafkas göçmenleri, Gürcüler de dahil olmak üzere, geldikleri bölgenin coğrafik şartlarına uygun arazilere yerleşmekte ısrarcı oldular. Kafkasya bölgesinden gelen muhacirlerin savaşçı bir ruha sahip olmaları yanında, saraya ve padişaha bağlılıkları , kadınlarının saray adap ve erkanına uyum sağlamadaki yatkınlıkları nedeniyle, padişah II. Abdülhamit, Çerkez, Abaza ve Gürcü gruplarının, İstanbul yakınlarında iskan edilmelerini arzu etmişse de, iklim şartlarına uyum sağlamada zorlanan bu insanlar, kendilerine gösterilen arazileri de beğenmeyerek, ormanlık sahalara veya rakımı yüksek yaylalara yerleşmeyi tercih ettiler.

Tarım ağırlıklı arazilere iskan edilen muhacirlerin iskanlarından sonra, kendilerine gerekli olan alet edevat yanında, öküz, inek, at, merkep gibi hayvanlar verilerek ziraatçı kalmaları teşvik edildi.

1860 yılında Adana’ya iskan edilen göçmenlere ekip biçebilecekleri kadar tarla, köyde ihtiyaç duyabilecekleri miktarda mera, koru ve sair malzemelerin tayin ve tahsisi yapıldı.